به راستی تقوا نقش بزرگ و فعالی در واداشتن آدمی به انجام کارهای نیک آن هم به سهولت و آسانی دارد. هر گاه تقوی در قلب فزونی می‌یابد آثار بزرگی در رفتار آدمی بر جای می‌نهد.خداوند می‌فرماید: 

« ذلک و من یعظم شعائر الله فان‌ها من تقوی القلوب» چنین است که هر کس مراسم و برنامه‌های الهی را بزرگ دارد بی‌گمان بزرگداشت آن‌ها نشانه پرهیزگاری الهی است[حج /32]

با شنیدن علم تقوی بی‌درنگ در ذهن بیشتر افراد مجموعه‌ای از اذکار و اوراد و خلوت و گوشه نشنینی تداعی می‌شود و این به خاطر فهم اشتباهی بوده که در طول تاریخ حاکم بر جوامع اسلامی بوده است و فرقه‌های مختلفی با رهبانیت و گوشه نشینی از زندگانی دنیا ادعای تقوی نموده‌اند و حتی در کتاب‌های مختلفی نیز چنین اندیشه‌ای بر معنای تقوی تحمیل کرده‌اند و یا به عبارتی دیگر تقوی را به معنای پاک کردن درون از بعضی صفات نکوهیده دانسته‌اند که البته این معنا مستقیما نمی‌تواند معنای وسیع تقوی را در بر گیرد بلکه به دنبال تقوی عمل پاک شدن نیز تحقق پیدا خواهد کرد بر همین اساس با توجه به مجموعه‌ای از آیات قرآن کریم هدف تمامی انبیا تقوا و تزکیه بشریت بوده است. پیداست که نهادینه کردن این صفات نیکو و به اصطلاح قرآن خلق امری نیست که خاص افراد معدودی از جامعه باشد بلکه برای تمامی بندگان و تمرینی برای سرتاسر زندگی آن‌ها می‌باشد. 

بنابراین همه زندگانی بندگان صالح خداوند در درگیری و جدال با نفس و شیطان خواهد بود تا بتواند در این معرکه اخلاق نیکو و پسندیده را در خود رشد و نمو دهند می‌توان گفت سرتاسر عمرشان در مسیر تقوای نفس قرار دارند و معیار سنجش ترازوی اعمال نیز اخلاقیات هستند که دستاورد یک عمر تقواست » 

« این است که سید قطب رحمه در فی ضلال القرآن درباره آیه" ان اکرمکم عند الله اتقاکم "[ حجرات/ 13]بی‌گمان گرامی‌ترین شما در نزد خدا متقی تری شماست می‌فرماید:" گرامی واقعا در نزد خدا گرامی می‌باشد خدا از سوی علم و دانش و از سوی اطلاع از ارزش‌ها و مقیاس ‌ها می‌سنجد بدین منوال بر این سوال همه امتیاز‌های فرو می‌افتند و همه ارزش‌‌ها و معیار‌ها سقوط می‌کند و معیار یگانه‌ای با ارزش یگانه‌ای بالا می‌رود و بدین معیار یگانه‌ای آن‌ها داوری می‌برند و همه بدین ارزش اختلاف انسان‌ها در ترازوی الهی رجوع داده می‌شود و هدایت می‌گردد و این پرچم در حقیقت پرچمی است که اسلام آن را برافراشته تا انسان‌ها را از مانع ‌ها و سدهای نژادگرایی، زمین پرستی، قبیله گرایی و خانه و کاشانه پرستی نجات دهد و همه آن‌ها از جاهلیت بر خیزند. اسلام با این تعصب جاهلی در همه شکل‌ها و صورت هایی که به خود می‌گیرد می‌جنگد تا سیستم انسانی جهانی خود را در سایه پرچم یگانه‌ای که پرچم خداست برقرار و استوار دارد."

تقوا در فرهنگ معین ( ت د ع ا و ص ) پرهیزگاری و ترس از خدا  

تقوا: در فرهنگ عمید (9979+) ترس از خدا و اطاعت اوامر و پرهیزگاری، پرهیز  

بنابراین تقوی در لغت به معنای صیانیت و پرهیزگاری آمده است.

تقوی اسم مصدر از ریشه[ و ق ی ]صفتی است که انسان را از گناهان و نافرمانی خدای متعال باز می‌دارد و بر اطاعت و بندگی او بر می‌انگیزد به شخص متصف این صفت متقی گفته می‌شود و در ادبیات معارف اسلامی به معنای حفظ خویشتن از مطلق محظورات است اعم از محرمات و مکروهات برخی ترک بعضی از مباحات را نیز در تحقق این معنا دانسته‌اند. 

و در ادبیات عرفانی تقوی به معنای دوری از محرمات، اجتناب از لذت‌های حلال دنیوی را را در مراتبی ازتقوی لازم شمرده‌اند. 

و در اصطلاح قرۀن: تقوا به معنای نگهداری نفس از هر گونه قنون شکنی و آلودگی به گناه و نافرمانی خداوند است و از نظر قرآن حفظ اعمال متقیان پذیرفته می‌شود. انما یتقبل الله من المتقین و در نهایت تقوا صفتی است که انسان را از گناه و نافرمانی خداوند متعال باز می‌دارد و بر اطاعت و بندگی او بر می‌انگیزد

تعبیر تقوای قلوب در آیه شریفه" فانها من تقوی القلوب" می‌رساند که تقوی امری معنوی و مرتبط با روح و نفس انسان و همچنون اعمال است که متشکل از حرکات و سکنات و از نظر ظاهری مشترک بین اطاعت و معیصت می‌باشد. 

شعبه‌ها و موارد تقوا در آیات فراوان نامبرده شده‌اند که برای اختصار فقط از شماره آیه‌‌ها استفاده می‌کنیم. 

1.توحید و پرستش خدا« اعراف 65» 

2.ایمان به کتابهای آسمانی« حشر 7 »

3.عدالت

4.امر به نماز« تمام حج»،« بقره 196» 

5.دستور دادن به یاد آوری خدا« بقره 203 »

6.پرهیز از ربا« بقره 278 »

7.لزوم وصیت بقره« 283»

8.یاس داشتن حق در نوشتن وادای شهادات بقره« 282»

9.پرهیز کردن از استهزا و عیب جویی« حجرات 11 تا 13»

1. و یقیمون صلاه[ بقره 2 و 3]

2ومما رزقنهم ینفقون[ بقره/ 177] 

3طلب مغفرات و عدم اصرار بر گناه: و ما یصروا علی مافعلوا و هم یعلمون[ آل‌عمران/ 135] 

4وفا به عهد و صبر و سختی‌‌ها "و الموفون بعهدهم اذا عاهدوا و الصابرین فی الباسا[ بقره/ 177]

5طهارت از گناه و شرک[ نحل/ 32 – 31]

6احسان کردن[ زاریات/ 16 – 15]

7فرو نشاندن خشم[ بقره/ 237] 

8تعظیم شعائر الله[ بقره/ 237] 

9رعایت عدالت و شعائر[ حج/ 22، مائده/ 8]

1.معنوی بودن قوی[ حجرات/ 49، حج/22]

2.تقوی بهترین پوشش معنوی[ اعراف/16]

3.تقوی ملاک برتری انسان‌ها[ حجرات/ 13] 

4.علل تقوی 

5.آثار تقوی

ادامه دارد